Veterinaire Verhalen over Vee

1984 - 2004

hoe het vak van veearts veranderde


verteld door Leo Rogier Verberne
met tekeningen van Marisca Bruinooge-Verberne


Landbouwhuisdieren
  • Cover
  • Opdracht
  • Colofon
  • Veearts 1984-2004
  • Een big kon niet schijten
  • Plattelandspraktijk
  • Kalf afzagen
  • Slepende melkziekte
  • Kopziekte
  • Koeien onthoornen
  • Pinkenstier
  • Doodliggen van biggen
  • Geitenverlossing
  • Schijndood
  • Kalfziekte
  • Scherp-in
  • Lebmaagverplaatsing
  • Drieling
  • Maden
  • Leverbot
  • Ringschimmel
  • Difterie
  • Mond- en klauwzeer
  • Boviene Virus Diarree
  • Bedrijfsprobleem
  • Vaarzenverlossing
  • Bruls
  • Vruchtbaarheid
  • Vee-verbetering
  • Auteur
  • praktijkcentrum

    ingang van het praktijkcentrum

    2. Plattelandspraktijk

    Dierenartsenpraktijk ”Hintham” staat op een groot bord boven de voordeur. Naast de naam een Siamese tweeling gestileerd tot de letter H, het symbool van de praktijk. Hintham is een wijk van het acht kilometer westelijker gelegen Den Bosch. De naam herinnert nog aan de tijd dat de praktijk daar zijn thuisbasis had met aanvankelijk maar twee dierenartsen. Vandaar het symbool.

    Dierenarst
    De dierenartsen van toen waren echte alleskunners: honden, katten, cavia’s, konijnen, kanaries en andere gezelschapsdieren kwamen op het spreekuur in Hintham. En de boeren in de omtrek werden ook van daaruit bediend: koeien, varkens, geiten, schapen en paarden. Maar de tijden veranderden en de differentiatie deed zijn intrede. De praktijk werd gesplitst in een kliniek voor gezelschapsdieren die in de stad gevestigd bleef, en een praktijk voor landbouwhuisdieren waarvan het centrum verhuisde naar het platteland, naar Berlicum.

    Veearts
    Daar werd de oude naam ‘veearts’ weer relevant. Dat is praktischer dan ‘dierenarts voor landbouwhuisdieren en paarden’. Toen waren veeartsen meestal mannen. De vier die vanuit het praktijkcentrum in Berlicum werkten, specialiseerden zich elk in twee diersoorten: rundvee en varkens, rundvee en paarden, varkens en kleine herkauwers (schapen en geiten), varkens en paarden. Mijn taak betrof het rundvee en de paarden. Alleen voor spoedgevallen waren we alle vier all round: tijdens de avond- en nachtdiensten moest ieder een koe of schaap kunnen verlossen, ook door middel van een keizersnee; of bijv. een gebroken poot in het gips kunnen zetten. Elke dag gingen we, na het telefonisch spreekuur, vanuit het centrum de boer op om alle oproepen af te werken. Daarbij waren de medische mogelijkheden beperkt, want alle behandelingskosten moesten door het herstelde dier weer worden terugverdiend. De veehouderij is een bedrijf waarvan de boer leeft; geen hobby die geld mag kosten.

    Veehouder
    Tegenwoordig zegt men liever veehouder dan boer. Maar veehouder en boer zijn geen synoniemen. Neem bijvoorbeeld een Bosschenaar die buiten gaat wonen en een paar vleeskoeien koopt. Zo’n man is daarmee veehouder; maar hij is daardoor nog geen boer! Een boer houdt niet alleen vee, maar hij heeft ook een bepaalde stijl van leven. Vele generaties boeren (en boerinnen) werden op het bedrijf geboren en getogen en daardoor ontstond op den duur een bepaald karakter. Zo is een echte boer eigenwijs, hardwerkend, nuchter, onafhankelijk en zuinig. Het zijn maar enkele van zijn kenmerkende eigenschappen. Of deze karakter-kenmerken ook bij de boerin zijn aangeboren, durf ik niet te zeggen. Maar kwezels of echte uitgaanstypen ben ik op de Brabantse boerderijen niet tegengekomen; erg mooie meiden wel.

    Dienst
    In de veeartsenpraktijk heeft altijd iemand dienst voor spoedgevallen, 365 dagen en nachten van het jaar, inclusief feestdagen. Nachten dat je daarbij niet je bed uit hoeft zijn zeldzaam; twee of drie oproepen in een nacht komen vaker voor. Die komen zelden achter elkaar, maar meestal als je net weer bent ingeslapen. Dienstweekeinden zonder werk zijn er niet. En de maandag daarna begint het telefonisch spreekuur gewoon weer om acht uur. Compensatie voor al dat onregelmatige avond- en nachtwerk in de vorm van vakantiedagen is onmogelijk omdat de belasting voor de thuisblijvers dan te groot zou worden: drie weken vakantie per jaar is het maximum. Zo werk je in een plattelandspraktijk dus 49 weken per jaar van gemiddeld 75 tot 80 uur. Dat zijn twee volledige banen in loondienst zonder de daarbij behorende vrije weekeinden en vakanties.

    Ongelukken
    Veeartsen komen dus vaak slaap tekort en ze maken daardoor nogal eens brokken met de auto. Voor krassen of kleine deuken heb ik de garage trouwens nooit lastiggevallen: je wil je auto tenslotte ook niet al te vaak missen voor reparaties. Maar de kwaliteit van je werk mag niet lijden onder je vermoeidheid: schadeclaims zijn in de praktijk niet langer ongewoon en de beroepsaansprakelijkheid moet daarom terdege zijn verzekerd.

    Ongezond
    Het werk van de veearts is boeiend maar ook zwaar. Vooral zijn rug krijgt het zwaar te verduren. Zo gebeuren verloskundige en chirurgische ingrepen in de praktijk nooit op de juiste werkhoogte: vaak wordt er geopereerd terwijl het dier op de grond ligt. Je werkt dan in gebukte houding of op je knieën. Bovendien is het werk gevaarlijk: je moet voortdurend oppassen voor trappen en stoten: die kunnen je ernstig beschadigen, zelfs invalide maken. Stalstof dat je inademt kan tot emfyseem en allergieën leiden. Het gillen van varkens die bijv. gevaccineerd moeten worden, maakt je vroegtijdig doof. En je staat voortdurend bloot aan allerlei infecties die van dieren op mensen kunnen overgaan. Geen wonder dat de arbeidsongeschiktheid onder veeartsen hoog is; zelfs zo hoog dat diverse verzekeringsmaatschappijen hen weigerden als klant.

    Assistente
    In ons praktijkcentrum werkten vier parttime assistentes. Ze vormden daar het thuisfront, namen buiten het telefonische spreekuur de boodschappen aan en gaven die door aan de veeartsen. Aan de balie leverden ze medicijnen af aan de boeren en ze bestelden nieuwe voorraden. Ze steriliseerden de instrumenten voor keizersnedes en andere chirurgische ingrepen en hielden het gebouw schoon. Ze boekten de visitebriefjes in en draaiden maandelijks de rekeningen uit. Ze zetten koffie als hun bazen aanwezig waren, zuchtten opgelucht als ze weggingen en ruimden de rotzooi op die ze achterlieten. Het is maar een greep uit hun talrijke taken.

    Telefoon
    Een boer aan de telefoon beschouwt het noemen van zijn naam doorgaans als tijdverlies of hij doet dat onverstaanbaar. De medicijnen die hij wil bestellen, hebben altijd moeilijke namen; de verpakking heeft hij niet bij de hand of die zit onder de stront. En zonder zijn bril kan hij die kleine lettertjes niet lezen: “Voor uierontsteking; ge weet wel; die ik altijd heb”. En raar maar waar: de assistente wéét dat dan ook. En tegen een boer die na lang zwoegen een kalf niet geboren kan krijgen en, als het bijna te laat is, de veearts belt, moet je niet zeggen: “heeft u een ogenblikje, want ik heb nog iemand aan de andere lijn”. De goede assistente moet het vruchtwater aan zijn armen als het ware door de telefoon kunnen ruiken.

    Vriendelijk
    En hoe lomp de klant ook is, de assistente moet altijd vriendelijk tegen hem blijven. Datzelfde geldt als ze een spoedvisite moet doorgeven aan de veearts van dienst. Die is dan altijd druk bezig. En in een vol programma komt een spoedvisite altijd ongelegen. Bovendien kan hij in de voorbije nacht ook al zijn bed uit zijn geweest voor een spoedklus. De assistente moet daarbij dus over grote diplomatie en veel geduld beschikken; ze mag nooit iets vergeten, geen fouten maken en vooral onder alle omstandigheden vriendelijk blijven.

    Zwanger
    Misschien vraagt u zich af hoe onze assistentes dat volhielden. Althans mij heeft dat vaak verbaasd. Toch is nooit één van hen in huilen uitgebarsten of gillend weggerend. Ook is niemand van hen  overspannen geweest in al die jaren. De enige reden dat wij de dames na verloop van tijd kwijtraakten, was: zwangerschap. En vreemd was dat niet, want de duizendpoten die bij ons werkten, waren ook nog eens aantrekkelijke vrouwen. Dat vonden niet alleen wij, de veeartsen die ze hadden aangenomen, maar ook de boeren. Die konden zowel het werk van de dames als hun uiterlijk best waarderen en ze kwamen zonder tegenzin hun medicijnen op de praktijk halen.

    assistente

    assistente

    Kinderloos
    Het contact tussen boer en veearts was in de praktijk doorgaans hartelijk. Aan de keukentafel werd vaak niet alleen het wel en wee van de veestapel besproken, maar ook dingen die speelden in het gezin. Zo bleef een echtpaar jarenlang kinderloos terwijl het ouderschap zeer werd gewenst. Na de bedrijfsbegeleiding kwam dat bij de koffie ter sprake. Omdat een van de assistentes weer moeder zou gaan worden, zag de veearts de voor de hand liggende oplossing:
    “Laat je vrouw maar bij ons assistente worden, dan is ze zo zwanger.”
    Op dit hartelijke aanbod zijn de boer en zijn vrouw niet ingegaan.


    lees verder

    © Leo Rogier Verberne
    ISBN/EAN: 978-90-818362-4-1
    www.verberneboek.nl

    andere e-boeken van Rogier Verberne
    Vergelijking van Ligfiets en Racefiets
    Q-koorts, de Australische tekenbeetkoorts
    Juvenile, Adult-onset and Monogenic diabetes
    The cure for juvenile diabetes

    cover_boekje_over_vee

    Veterinaire Verhalen over Vee
    paperback, 130 pag.
    € 17.95

    klik hier om te bestellen