16. Leverbot (distomatose)
Heilbot en tarbot zullen vooral visliefhebbers wel kennen; maar wie kent de leverbot? Dat is geen vis maar een worm met de vorm van een platvis. Een leverbot wordt maar drie centimeter lang en hij leeft in de galgangen van de lever. Vandaar de naam.
Waterkers
Leverbotinfecties vormen een serieus gezondheidsprobleem voor schapen en runderen. Die infecteren zich door het vreten van gras dat met larfjes van deze parasiet is besmet. Ook bij mensen komen leverbotinfecties voor. In Nederland zijn ze in het ziekenhuis wel eens aangetroffen tijdens buikoperaties. In België gaat het om tientallen gevallen; in Frankrijk om vele honderden. Bij mensen is het eten van wilde waterkers de belangrijkste bron van besmetting met leverbot. Wilde waterkers groeit rond waterpoelen en langs slootkanten. Het is een populaire groente in Frankrijk.
Poelslak
Bij die besmetting met leverbot speelt een tussengastheer een belangrijke rol. Dat is de kleine poelslak. Die komt voor in waterpoelen en sloten. De slakjes raken met leverbot besmet door de mest van schapen of rundvee. In de slakken maken de leverbotjes een bepaalde ontwikkeling door en wat later komen uit de poelslak dan infectieuze larfjes vrij die zich hechten aan het gras op de waterkant en aan de wilde waterkers als die daar groeit. Je ziet die larfjes niet, want ze zijn maar een kwart millimeter klein. En met wassen van de waterkers raak je ze niet kwijt. De leverbotinfectie geeft bij mensen geen specifieke klachten maar wel een gestoorde leverfunctie.
waterkers |
poelslakje |
Schade
Bij het vee kan besmetting met leverbot ernstige ziekte veroorzaken. In het beruchte leverbotjaar 1968 stierf op sommige bedrijven 80% van de schapen aan de infectie. Na natte zomers zoals in 2007 komen massale besmettingen voor. De Werkgroep Leverbotprognose brengt elk najaar een prognose uit over de ernst van te verwachten problemen. Runderen en schapen die op natte weidepercelen hebben gelopen, kunnen dan bijtijds worden behandeld. Om infecties van dieren en mensen te voorkomen, zou je de poelslak moeten bestrijden. Maar een doeltreffend middel daartegen is er niet. Je zou poelen en sloten daarvoor moeten droogleggen.
Symptomen
Op een bedrijf in de omgeving van Utrecht daalt de melkproductie van de koeien terwijl het jongvee en vooral de schapen vermageren. De hulp van de dierenarts wordt ingeroepen. De dieren hebben gele slijmvliezen en bloedarmoede. Als enkele schapen en een pink sterven, wordt sectie verricht op de faculteit voor diergeneeskunde. De doodsoorzaak is een ernstige besmetting met leverbot. Daarop worden de schapen, het jongvee en de droogstaande koeien behandeld. Bij de melkkoeien kan dat niet omdat het middel in de melk wordt uitgescheiden. Zij komen daarom pas later aan de beurt tijdens hun droogstand.
Veldonderzoek
Professor Swierstra is bereid om zelf op het bedrijf polshoogte te gaan nemen en een plan van aanpak op te stellen. Hij is parasitoloog en voorzitter van de Werkgroep Leverbotprognose. Als wat later de eigen veearts aan de boer vraagt hoe het is gegaan met het onderzoek zegt de boer dat de professor nog niet is geweest. Dat is vreemd. Ja, twee weken geleden is er wel iemand gekomen die langs de slootkanten slakjes heeft verzameld, maar dat was niet de professor.
Want wat was er gebeurd?
fierljeppen
Fierljeppen
De man die de slakjes had verzameld was bij zijn rondgang door de polder met behulp van een polsstok over de sloten gesprongen. Maar bij een bredere vaart bleek de stok te kort of zijn aanloop te traag en was hij in het water gevallen. Drijfnat en onder het kroos was hij de keuken van de boerderij binnengekomen. Daar had hij zich uitgekleed tot z’n onderbroek en de boerin had zijn kleren bij de kachel gedroogd. Intussen hadden ze samen aan de keukentafel koffie gedronken. Een bijzonder vriendelijke man, jazeker. Maar de professor kon dit onmogelijk zijn geweest. Stel je voor: een professor in z’n onderbroek aan de keukentafel!
Status
Professor Swierstra (want die was het toch geweest) had geen boodschap aan academische status en standsverschil. Hij was altijd zichzelf en in dit opzicht zijn tijd ver vooruit.
lees verder
© Leo Rogier Verberne
ISBN/EAN: 978-90-818362-4-1
www.verberneboek.nl
andere e-boeken van Rogier Verberne
Vergelijking van Ligfiets en Racefiets
Q-koorts, de Australische tekenbeetkoorts
Juvenile, Adult-onset and Monogenic diabetes
The cure for juvenile diabetes
|